فرایندهای دگرگونی  بر اثر ماگماتیسم در ساختار رهائی که سیلیس فراوان دارند. بر اثر دگرگونی تغییراتی را باعث میشوند که بر اثر آن عدسیها و رگه هایی غنی از سیلیس ظاهر میشود ابعاد چنین رگه هائی به نسبت محل تشکیل متقاوت است و کم حوضه های رسوبی که سازنده توالی طبقات مختلف هستند در شرایطی که مواد تغذیه کننده در مدت زمان طولانی بدون تغییر باقی بماند و از سیلیس غنی باشند لایه هائی را ایجاد میکنند که با ضخامتهای متفاوت تمرکز سیلیس را ایجاد میکنند تفاوت این باندها از نظر ترکیب شیمیائی در نوع سیمان تشکیل دهنده آنهاست که بعد از دیاژنز اختلافاتی را در ترکیب عیار سیلیس بوجود میاورند . بعلاوه دراین سکانسها تغییرات تدریجی بخوبی در ترکیب شیمیائی سیلیس نمایان میباشند که این خلوص میتواند از مرزهای پائینی بطرف بالا و یا بالعکس اعمال گردد از نمونه های بارز چنین سکانسی درایران میتوان لایه های سیلیسی تاپ کوارتزیت را نام برد که در تمام طول مرز بالائی ماسه سنگهای قرمز لالون گسترده هستند و تغییرات تدریجی خلوص سیلیس در آنها از پائین به بالا بطرف پر عیار شدن پیش میرود . در میان تمرکزهای سیلیس که منشاء رسوبی دارند میتوان از رسوبات جوان خشکی و رودخانه ای نام برد که بر اثر فرسایش و حمل مواد سیلیسی بصورت پتانسیلهای اقتصادی قابل بهره برداری خواهند بود . گراولهای کوارتزیتی نیز منشاء رسوب دریائی از د یگر تمرکزهای سیلیسی میباشند که قابلیت استفاده صنعتی را دارد. در سیلیس هائی که منشاء مختلف دارند ترکیباتی بعنوان ناخالص وجود دارد از آن جمله ترکیباتی آهن دار، آلومینها و عناصری مانند تیتانیوم و پتاسیم که پائین آورنده درجه مرغوبیت سیلیس در مصرف قلمداد میشود.

 

کانسارهای سیلیس با کوارتز آرنیت ها (Quartz Arenites)

چنانچه عناصر تشکیل دهنده ماسه سنگ و سیمان بین آنها سیلیسی باشد میتواند بعنوان ذخایر سیلیس مورد بهره برداری قرار گیرد. ماسه سنگهای سیلیسی خالص، معمولی ترین منبع سیلیس در تأمین سیلیس مورد نیاز کارخانجات تولید پودر سیلیس و یا کارخانجات شیشه و غیره میباشد. ماسه سنگهای قابل بهره برداری بیشتر بصورت عدسیها و ولایه های رسوبی در میان لایه های سازنده مختلف یکنواختی ترکیب در ضخامت لایه و حتی در راستای لایه ها ندارند . از همین رو برای بهره برداری از لایه های ماسه سنگی باید مطالعات دقیق اکتشافی بر روی آنها انجام گیرد.کنگلومرهای سیلیسی از دیگر واحدهای رسوبی که میتواند بعنوان انباشته هائی از موارد سیلیسی بکار گرفته شوند این رخساره های رسوبی،بطور معمول از قلوه ای ریز و درشت کوارتز که بوسیلیه یک خمیره سیلیسی بهم متصل شده اند، پدید می آیند.

 

 

ذخایر سیلیس در ایران

انباشته های سیلیس در همه دوره های زمین شناسی ایرانی با خاستگاه متفاوت رسوبی ، پگماتیتی، دگرسانی، گرمابی و پلاسری پدید آمده است . انباشته های اقتصادی سیلیس در جاهای مختلف ایران در درجه نخست فراوانی و گسترش به دوران پالئوزوئیک و در درجه دوم به دوران مزوزوئیک منحصر میشود. این ذخائر دارای خاستگاه های رسوبی ، آذرین دگرگونی و پلاسری میباشند.